Vandaag zal ik een belangrijk thema van de islamitische geloofsleer onder jullie aandacht brengen: geloven in al-qadar (voorbeschikking). Deze interesse is er niet om onze theoretische kennis bij te spijkeren, maar om te kijken naar de normen die een moslim moet beheersen en hoe hij zijn leven moet inrichten. Onder geloven in al-qadar verstaan we dat Allah s.w.t. de schepselen heeft voorbeschikt volgens Zijn kennis en wijsheid. Al-qadar behoort tot het geheim van Allah s.w.t. van Zijn schepping. Engelen en gezanten hebben hier geen kennis van. Alles in het leven is onderhevig aan al-qadar. Daarom is het zeer van belang om het begrip al-qadar goed te begrijpen. Ik hoop dat ik in deze preek een duidelijk beeld kan schetsen. In de edele Koran staat: «Wij hebben alles volgens Qadar geschapen» 55/49. Geloof in al-qadar vereist van ons zich niet te veel te verdiepen in onzichtbare betekenissen van al-qadar en zich slechts te richten op de gerechtigheid en op de genade van Allah, de Almachtige. Geloof in al-qadar leidt tot innerlijke rust en helpt ons om verdriet te verwerken. Wanneer we ons in moeilijke situaties onderwerpen aan Allah, de Almachtige, wordt het leven een stuk makkelijker. Geloof in al-qadar verbindt de mens met zijn Schepper, waardoor men evenwicht kan vinden in het omgaan met het verwerken van tegenslagen. Wanneer een persoon overtuigd wordt van het feit dat alles in dit bestaan wordt geleid door een hogere macht, dan wordt hij niet bang voor onheil dat hem kan treffen en wordt ook niet hoogmoedig door zijn rijkdom. Allah s.w.t. zegt: « Onheil dat valt op aarde of jullie zelf overkomt staat in een boek voordat Wij het laten gebeuren. Dat is voor Allah gemakkelijk. Het is, opdat jullie niet bekommerd raken over wat jullie verloren hebben en je niet verheugen over wat jullie toekomt» 57/22-23. In gedachten van mensen kunnen verontrustende hallucinaties ontstaan, zoals angst voor ziekte, verlies van werk, angst dat hun kinderen iets ergs overkomt. Deze influisteringen en negatieve gedachten zetten het leven onder druk. Geloof in al-qadar beschermt mensen tegen hallucinaties en tegen angst voor de toekomst.
Voorbestemd of toch een vrije keus?
Geloof in al-qadar betekent echter niet dat de mens geen vrije wil heeft en dat hij niet actief in het leven moet staan. Geloof in al-qadar is niet tegenstrijdig met ziektebestrijding en pro actief in het leven staan. Geloof in al-qadar is geen reden om een passieve houding aan te nemen in het leven noch een excuus om te denken dat de mens geen keus in het leven heeft, want Allah s.w.t. heeft toch alles voorbeschikt. Geloof in al-qadar is een bron om de levenskracht in beweging te brengen. De islam leert ons om al-qadar met een andere qadar te bestrijden. Dagelijks bestrijden we onze honger (qadar) door te eten (qadar) en ziektes (qadar) door behandelingen (qadar). Imam al-Bochari vertelde: »Toen Omar ben al-Khattaab de moslims opdroeg om niet verder te reizen naar de plaats waar een epidemie zich verspreidde, zei aboe ‘obaidah ben al-jarraah, moge Allah tevreden over hen zijn,: vlucht je voor wat Allah heeft voorbestemd? Omar antwoorde hem: ja, we vluchten voor wat Allah heeft voorbestemd tot een andere qadar die Allah voorbestemd heeft«. Al-qadar doet de goddelijke gerechtigheid niet teniet en is ook niet in tegenspraak met de keuzevrijheid van de mens en het ontslaat de mensen niet van hun verantwoordelijkheid. Aboe Khozaamah zei: Ik vroeg de Boodschapper van Allah v.z.m.h.: «O gezant van Allah, hebt u gezien die ruqyah (gebedsgenezing) die we doen, de geneesmiddelen we gebruiken en de middelen die we aanwenden om onszelf te beschermen, zal het iets van al-qadar van Allah tegenhouden? De profeet v.z.m.h. zei: het is onderdeel van al-qadar van Allah» Tirmithi. Uit de Koranverzen en uitspraken van onze profeet Mohammed v.z.m.h. kan ik concluderen dat al-qadar een onderdeel is van het mechanisme van oorzaak en gevolg waarmee Allah s.w.t. het bestaan heeft geregeld. Onze religie spoort ons aan om het mechanisme van oorzaak en gevolg in acht te nemen om onze belangen te bevorderen en ook volledig te vertrouwen op Allah. In de Koran staat: »Zeg: ons zal alleen maar treffen wat Allah voor ons te boek gesteld heeft. Hij is onze beschermheer. Op Allah moeten de gelovigen hun vertrouwen stellen« 9/51. En de profeet v.z.m.h. zei: »Men zal geen volledige gelovige zijn totdat men gelooft in al-qadar zowel goede als slechte, zodat men weet dat wat hem trof, hem niet zou gemist hebben en wat hem miste hem niet zou getroffen hebben« Tirmithi.
4 manieren om met tegenslagen om te gaan
Geloof in al-qadar gebiedt overgave en acceptatie zodat we doen wat gedaan moet worden. Als ons doel bereikt is, dan moeten we Allah s.w.t. prijzen en dankbaarheid tonen en als datgene gebeurt wat we niet wensen, dan moeten we dat verdragen en Allah s.w.t. nogmaals prijzen. Verdriet moet niet leiden tot boosheid en het beschuldigen van andere betrokkenen van nalatigheid. Sayyidoena Mohammed v.z.m.h. leert ons hoe we moeten omgaan met verdriet en blijdschap. Hij zei: «het levenspad van een gelovige is wonderlijk, dit is alleen van hem. Wanneer hem iets goeds treft, dan uit hij zijn dankbaarheid, dit is goed voor hem. Wanneer hem tegenslag treft dan verdraagt hij deze, dit is ook goed voor hem» Moslim. Een van de belangrijkste vruchten van het geloof in al-qadar is innerlijke rust die men kan ervaren tijdens het verwerken van verdriet. Verdriet en blijheid behoren tot het menszijn, dus men hoeft geen onrust te hebben door het verliezen van een geliefde of door een tegenslag. In de Koran staat: »Er vindt geen onheil plaats zonder dat het met Allah’s toestemming is« 64/11. Ibn al-Qayyim zei: een mens kan vier situaties hebben in het accepteren van een tegenslag:
- De eerste is verontwaardiging en boosheid.
- De tweede is verdragen.
- De derde is acceptatie en deze is hoger dan verdragen.
- De vierde is dankbaarheid en deze is nog hoger dan acceptatie.
Tenslotte zegt Allah s.w.t.: »Wij zullen jullie op de proef stellen met iets van vrees, honger en tekort aan bezittingen, lengte van het leven en vruchten, maar verkondig het goede nieuws aan hen die geduldig volharden, die als onheil hen treft, zeggen: wij behoren aan Allah toe en tot Hem zullen wij terugkeren. Zij zijn het met wie hun Heer mededogen heeft en erbarmen; zij zijn het die het goede pad volgen« 2/155-157.
