Nadat de schepping van de mens in de baarmoeder van zijn moeder voltooid is, wordt hij in het aardse leven gezet. De vooruitzichten van het leven worden voor hem steeds boeiender. Ieder mens doorloopt verschillende fasen in zijn levensloop. In de eerste fase als kind wordt hij door zijn ouders verzorgd. Vervolgens komt de fase van jonge man of vrouw, waarin men verantwoordelijk voor zijn doen en laten wordt. Dan komt de fase van volwassenheid waarin de top van zijn ontwikkeling en activiteit bereikt kan worden en ten laatste de fase van de ouderdom. In elke fase ondergaat de mens fysiologische, geestelijke, morele en sociale veranderingen. Allah s.w.t. zegt in deze context: «Hij is Degene die jullie uit aarde heeft geschapen, daarna uit een zaadcel en daarna uit een bloedklont. Dan brengt Hij jullie als kind tevoorschijn. Dan moeten jullie uitgroeien. Dan moeten jullie oude mensen worden. En onder jullie zijn er die eerder overlijden, opdat jullie de vastgestelde tijd zullen bereiken. En hopelijk zullen jullie verstandig worden» 40/67. In de Koran staat dat de levensfasen van de mens met betrekking tot zwakte en kracht in drieën wordt verdeeld:
- de eerste is de fase van zwakte,
- de tweede de fase van kracht en volwassenheid
- en de derde de fase van ouderdom; dit is weer zwakte.
In deze context zegt Allah s.w.t. in de Koran: «Allah is het die jullie eerst in zwakte schept, dan geeft Hij na de zwakte kracht en dan geeft Hij na de kracht zwakte en grijs haar» 31/54. De edele Koran en de authentieke Soennah moedigen ons aan om de kinderen fysiek, mentaal en sociaal goed op te voeden. De Koran dringt er op aan om bij de kinderen Tauhied van Allah s.w.t. en waarden van gerechtigheid en barmhartigheid bij te brengen. Allah s.w.t. heeft uit Zijn overvloedige genade de fase van kindertijd tot een fase van leer en opvoeding gemaakt; daarin wordt het kind nog niet belast met verantwoordelijkheden. De profeet v.z.m.h. zegt in deze context: «De pen is voor drie mensen opgeheven: voor de krankzinnige totdat hij weer terug is bij zijn verstand, de slapende totdat hij wakker wordt en voor het kind totdat hij volwassen wordt» Aboe Daoud. Zo heeft Allah s.w.t. de ouders opgedragen om hun kinderen op een juiste manier op te voeden en te begeleiden naar wat goed is voor hen, zowel in dit leven als in het Hiernamaals. Allah s.w.t. zegt: «En beveel jouw naasten de salaat te verrichten en volhard jij er ook in. Wij vragen van jou geen levensonderhoud. Wij zijn het die jou levensonderhoud geven en door godvrezendheid komt het goed.» 20/132. Het beste wat de aandacht van een moslim en moslima moet trekken zijn hun kinderen fatsoenlijk gedrag, het verrichten van de salaat en de Tauhied bij te brengen. In de Koran staat het verhaal van Loqmaan: «Mijn zoon, verricht de salaat, gebied het behoorlijke en verbied het verwerpelijke en verdraag geduldig wat je treft, dat is een zaak van vastbeslotenheid. Wend je wang niet hoogmoedig van de mensen af en loop niet verwaand op de aarde rond. Allah bemint geen enkele ingebeelde en verwaande. Wees gematigd in je lopen en spreek met zachte stem. De afschuwelijkste stem is immers de stem van ezels» 31/17-19.
De fase van kracht & ontplooiing
Na de fase van zwakte en kindertijd komt de fase van kracht en ontplooiing. Allah heeft deze fase in verschillende verzen van de Koran genoemd. Hij, de Almachtige, zegt: «Wij hebben de mens opgedragen zijn ouders goed te behandelen; zijn moeder heeft hem immers moeizaam gedragen en moeizaam gebaard. De duur van de zwangerschap totdat hij gespeend wordt, is dertig maanden. En wanneer hij volgroeid is en veertig jaar wordt, zegt hij: ‘Mijn Heer, spoor mij aan dat ik dankbaar ben voor Uw goedgunstigheid die U mij en mijn ouders geschonken hebt en dat ik goede daden verricht die U behagen. En maak mijn nageslacht deugdzaam zijn. Ik wend mij berouwvol tot U en ik behoor bij hen die moslims zijn» 46/15. In deze fase geniet de mens van een levendige kracht en hoge ambities. Onze jongeren zijn de aromatische kruiden en de roos die het leven zinvol maken. We moeten onze jongeren begeleiden naar een leven dat door gehoorzaamheid aan Allah en moreel gedrag geleid wordt, zodat de satan hen niet kan lokken met zijn verleidingen of door zijn slimmigheid onderuithalen of met valse hoop misleiden. Allah s.w.t. waarschuwt ons voor de sluwheid van de satan. Hij, de Almachtige, zegt: «O kinderen van Adam! Laat de satan jullie niet in verzoeking brengen, zoals hij jullie beide voorouders uit het Paradijs verdreven heeft door hun hun kleding te ontnemen om hun hun schaamte te laten zien» 7/27. De volwassen fase wordt gekenmerkt door stabilisatie van de begeerte bij de mens en de bloei van zijn inzicht. In deze fase bereikt men in zekere mate de geestelijke volwassenheid: een hoog niveau van mentale vermogens en competenties. In deze fase ontwikkelt de mens zijn persoonlijkheid die in interactie met de samenleving treedt. De mentale, geestelijke en sociale functies van de mens bereiken in deze fase hun hoogtepunt. Daardoor kan de mens de complexiteit van het leven beter beheersen. Het hierboven genoemd vers bepaalt de kenmerken van deze fase van kracht en ontplooiing: het eerste is dankbaarheid betuigen aan Allah s.w.t. voor zijn zegeningen en voor datgene wat u hebt. Het tweede is aandacht besteden aan het nageslacht en hen de juiste normen en waarden bijbrengen. Het derde is goede daden verrichten om zo het behagen van Allah s.w.t. te verwerven. Het vierde is het tonen van oprecht berouw en handelen naar de richtlijnen van de Koran.
De fase van ouderdom
Na de fase van kracht en ontplooiing komt de fase van ouderdom oftewel de laatste levensfase van de mens op deze aardbol. Daar zullen veel mensen terugblikken op hun leven. De omstandigheden van mensen verschillen onderling sterk. Het leven wordt in deze fase onderhevig aan onmacht, zwakte en allerlei ziekten. In het volgende vers beschrijft Allah s.w.t. de levensfasen van de mens. Hij, de Almachtige zegt: «Wij laten in de baarmoeder rusten wat Wij willen tot een bepaalde tijd. Dan brengen Wij jullie als kind tevoorschijn. Dan moeten jullie uitgroeien en onder jullie zijn er die overlijden en onder jullie zijn er die tot een hulpeloze ouderdom blijven leven zodat zij na de kennis gehad te hebben, niets meer weten» 22/5. Sayyidoena rassoelo-llahi v.z.m.h. richt zich tot Allah s.w.t. om hem te beschermen tegen negatieve situaties die de mens zouden kunnen treffen in zijn leven; zoals hulpeloze ouderdom. Imam as-San’ani schrijft in zijn boek de wegen van de vrede: de profeet v.z.m.h. bedoelde met de “hulpeloze ouderdom” de situatie waarin de mens niets meer kan en dement kan worden. Sa’d ibn Ouaqqaas zei: de profeet v.z.m.h. richtte zich aan het einde van iedere salaat met de volgende smeekbede tot Allah, de Almachtige: «O Allah, ik zoek mijn toevlucht bij U tegen gierigheid, ik zoek toevlucht bij U tegen lafheid, ik zoek toevlucht bij U tegen hulpeloze ouderdom, ik zoek toevlucht bij U tegen verleidingen van het leven en ik zoek toevlucht bij U tegen de kwelling van het graf» Bochari. Wanneer men hoogbejaard wordt, dan voelt men dat alles in hem wordt veranderd. De sporen van de ouderdom laten de gevolgen ervan zien; want men is niet meer in staat om zijn religieuze en sociale verplichtingen na te komen en zichzelf te verzorgen. De jonge generatie dient de diensten van de ouderen niet te vergeten; want dankzij hen bestaan wij; dankzij hun inspanningen bereikten ons verschillende culturen en manieren van denken van andere samenlevingen; dankzij hun intelligentie bereikten ons alle soorten van wetenschap en waarden en normen. De ouderen zijn de geschiedenis, de wijsheid en het symbool van onze samenleving. Zij zetten gezamenlijk hun schouders eronder om prachtige instellingen te realiseren en de beschaving tot een hoog peil te ontwikkelen. In de volgende Hadieth dringt de profeet v.z.m.h. er op aan de ouderen eer te betonen. Hij zegt: »Eerbied hebben voor een moslim met grijze haren, en hen die de Koran uit hun hoofd kennen -maar niet voor iemand die daar extreem in staat of zich daarvan afkeert -, en voor een rechtvaardige sultan: dit alles behoort tot de verheerlijking van Allah «Aboe Daoud.
Foto van Guillaume QL
