De hadjah al-wada’ was de laatste keer dat de profeet v.z.m.h. een bezoek bracht aan Mekka. Daarin heeft hij v.z.m.h. de nadruk gelegd op de belangrijkste relationele principes en op een aantal wettelijke bepalingen en rituelen; dit zijn voornamelijk Hadj- rituelen. In deze preek zal ik een deel van de Hadj- rituelen en – handelingen van de profeet v.z.m.h. tijdens zijn bedevaart introduceren. In het tiende jaar na de hidjra (migratie vanuit Mekka) vertrok de profeet v.z.m.h. van Medina richting Mekka om de bedevaart te verrichten; ruim honderdduizend metgezellen, vrouwen en mannen, gingen mee. Op verschillende plaatsen van de Hadj legde de profeet v.z.m.h. hen de Hadj- rituelen uit. Bij al-Jamaraah zei de profeet, vrede zij met hem,: «O mensen, leer van mij de Hadj -rituelen, Want ik weet niet of ik na dit jaar in staat ben om de Hadj te kunnen verrichten» an-Nasa’i. Op de dag van ‘Arafah keek de profeet v.z.m.h. naar de duizenden mensen die allemaal “labbayka Allahoema” riepen. De profeet v.z.m.h. verheugde zich om deze massa mensen te zien, die aan de oproep van Allah s.w.t. gehoor hadden gegeven en dat zij de weg naar de islam hadden gevonden. Hij was vastbesloten om deze grote bijeenkomst te gebruiken om kort en bondig zijn boodschap te verkondigen, waarin hij de belangrijkste doelstellingen van de islam benadrukte, zoals: het beschermen van het menselijk leven, respect voor elkaars bezit en voor de man –vrouw relatie. Hij zei: «O mensen, luistert naar mijn woorden, want ik weet niet of ik u na dit jaar ooit nog op deze plaats zal ontmoeten». Hiermee verkondigde hij indirect dat zijn dood nabij zou zijn. Verder begon hij een aantal aspecten te noemen, waar de moslims zich in het vervolg aan moesten houden of waar zij juist afstand van moesten nemen. Hij zei: «O mensen, uw bloed en uw bezit zijn heilig, zoals deze dag en deze maand heilig zijn. Jullie zullen jullie Heer ontmoeten. Hij zal jullie ondervragen over jullie daden; bij deze heb ik jullie op de hoogte gesteld». Als de mensen en voornamelijk de moslims stil zullen staan bij deze profetische woorden, dan zal er geen druppel bloed van een mens worden vergoten en geen cent verduisterd. Maar omdat de mensen van de weg van de profeet Mohammed v.z.m.h. zijn afgeweken, is een mensenleven net zo weinig waard geworden als dat van een vlo. Als de moslims de volgende woorden van de profeet v.z.m.h. voortdurend onder ogen zien: « Jullie zullen zeker jullie Heer ontmoeten. Hij zal jullie ondervragen over jullie daden», dan gebeurt niet wat wij nu overal aan bloedvergieten om ons heen zien. Als ieder mens zichzelf afvraagt: wat zou ik tegen Allah zeggen, wanneer Hij mij vraagt: waarom hebt u de rechten van andere mensen met voeten getreden? Ik vraag me af: onder welk recht worden onschuldige mensen vermoord en hun huizen vernield? Waar blijft de rechtvaardigheid? Waar blijven instituties die de mensenrechten verdedigen? Waar blijven de Verenigde Naties die de handhaving van internationale vrede en veiligheid op zich hebben genomen?
De afscheidstoespraak van profeet Mohammed v.z.m.h.
Vervolgens trok de profeet v.z.m.h. in zijn afscheidstoespraak de aandacht van de luisteraars naar een belangrijk thema, namelijk het beschermen van al-amanah (toevertrouwde zaak). Het is één van de fundamentele principes in het versterken van relaties en van de stabiliteit van een samenleving. De profeet v.z.m.h. zei: «wie van jullie iets wordt toevertrouwd, dient dat terug te geven aan degene die dat hem heeft toevertrouwd». De vraag die hier rijst is: wat is de realiteit van de moslims in dit tijdperk met betrekking tot de kwestie van al-amanah? Hebben de moslims de betekenis van al-amanah die Allah s.w.t. aan hen heeft toevertrouwd wel begrepen? De betekenis van al-amanah is in de islam vollediger en breder. Het beschermen van al-amanah verplicht ons tot het volgende:
- Geheimhouding van wat in vertrouwen wordt verteld; het is absoluut niet toegestaan om dit openbaar te maken.
- Bescherming van toevertrouwd bezit; dit moet worden teruggegeven wanneer de eigenaar er om vraagt.
- Verantwoordelijkheid op zich nemen en ieder zijn functie op de juiste manier uitvoeren, zonder enige nalatigheid of verwaarlozing.
- Zich inzetten voor het leveren van werk van een hoge kwaliteit.
In dit verband zei de profeet ,vrede zij met hem: «Allah houdt van ieder onder jullie wanneer hij zijn werk verricht; daarom moet hij dat goed doen» AboeYa’la. Deze betekenissen van al-amanah worden ook in de Koran benadrukt als volgt: Allah s.w.t. zegt: ﴾als jullie elkaar iets toevertrouwen, laat dan degene aan wie iets toevertrouwd is, het teruggeven﴿ 2/283. In zijn afscheidspreek heeft de profeet v.z.m.h. ook een economisch onderwerp aan de orde gesteld, namelijk de rente. De profeet v.z.m.h. zag dat de rente de rijken rijker maakt en de armen steeds armer. De profeet v.z.m.h. zei: «alle soorten van woeker zijn afgeschaft, slechts uw kapitaal is van u, doe niemand onrecht aan en u zal geen onrecht worden aangedaan. Allah heeft de woeker verboden». Het verbieden van de rente staat zowel in de Koran als in de Soennah van onze profeet Mohammed v.z.m.h. vast. De islam bevordert wel de handel en verbiedt het misbruiken van de nood van mensen. Allah s.w.t. zegt: ﴾Allah heeft de handel toegestaan en de woeker verboden﴿ 2/275. Vervolgens heeft de profeet v.z.m.h. de moslims gewaarschuwd tegen het bedrog van de shaytaan (Satan). Hij zei: «O mensen, de shaytaan heeft geen hoop meer in dit land ooit nog aanbeden te worden, maar als hij in andere zaken wordt gehoorzaamd, dan neemt hij genoegen met de daden die jullie onbelangrijk achten. Wees daarom extra alert op verleidingen van de shaytaan ten opzichte van uw religie». De afscheidstoespraak van de profeet v.z.m.h. wijst ons op de ingangen van de shaytaan. De zonden die onbeduidend lijken, werden door de profeet v.z.m.h. beschouwd als een ingang die de shaytaan in ons leven heeft. Daardoor worden zonden makkelijk begaan. In verschillende gelegenheden heeft de profeet v.z.m.h. ons bewust gemaakt van het feit dat er voortdurend kleine zonden worden begaan die samen een grote zonde kunnen worden. Vervolgens heeft de profeet v.z.m.h. in zijn afscheidstoespraak het thema van de vrouw aan de orde gesteld. Vanuit islamitisch oogpunt zien we dat de rechten van de vrouw en haar waardigheid zelden worden beschermd, ook door degenen die de mond vol hebben over haar rechten. Zij staat centraal als reclamemiddel om producten te verkopen en meer klanten te trekken. De afscheidspreek van de profeet v.z.m.h. bevat deze woorden: «wees goed voor de vrouwen. Zij zijn jullie helpers. Zij bezitten niets voor zichzelf. Jullie zijn met hen getrouwd onder Allah’s trouw en hun geslachtsdelen zijn voor u geoorloofd door het woord van Allah». Hiermee benadrukt de profeet v.z.m.h. dat de man – vrouw relatie op Allah’s belofte wordt gevestigd. Wie dit in stand houdt, hen zal Allah s.w.t. behoeden en een licht over hen doen schijnen. In een andere Hadieth beschreef de profeet v.z.m.h. de ideale echtgenoot. Hij zei: «De beste onder jullie is degene die het beste is voor zijn gezin. Ik ben de beste van jullie voor mijn gezin» Tirmithi. In het volgende vers benadrukt de Koran ook deze betekenis: ﴾En gaat met hen volgens het gewoonterecht om. Als jullie een afkeer van hen hebben, dan zijn jullie misschien wel afkerig van iets waar Allah toch veel goeds in heeft geregeld ﴿ 4/19.
Een oproep van Mohammed v.z.m.h. aan alle mensen
Vervolgens heeft de profeet v.z.m.h. in de Hadj preek een oproep naar alle mensen gericht om ten alle tijde en op alle plaatsen vast te houden aan de richtlijnen van de Edele Koran en de profetische uitspraken. «O mensen, begrijpt goed wat ik zeg, want Ik heb het u verkondigd. Ik laat onder u iets, waardoor u nooit zult afdwalen wanneer u zich daaraan vasthoudt; een duidelijke zaak, het boek van Allah en de Soennah van zijn gezant». Op een andere plaats van de Hadj heeft de profeet v.z.m.h. de moslims het volgende aanbevolen: «Gehoorzaam jullie Heer, verricht uw vijf salaat, vast uw maand (de Ramadan), geef uw zakaat en gehoorzaam uw leiders; dan zal u het Paradijs van uw Heer binnentreden» Tirmithi. Abdallah ibn ‘amr ibn al-‘as heeft een andere uitspraak van de profeet v.z.m.h. weergegeven. Hij zei: «Tijdens hadjat al-wada’ ging de profeet v.z.m.h. in Mina staan, zodat mensen hem vragen konden stellen. Er kwam een man die zei: ik heb onbewust mijn hoofd geschoren voor het slachten van mijn schaap. De profeet v.z.m.h. antwoordde hem: ga slachten, er is geen probleem. Vervolgens kwam een andere man die zei: ik heb mijn schaap onbewust geslacht voor het gooien van de steentjes. De profeet v.z.m.h. antwoordde hem: ga steentjes gooien, er is geen probleem. Op alle vragen die aan de profeet v.z.m.h. werden gesteld, wat betreft de volgorde van de Hadj rituelen, antwoordde hij: doe het, er is geen probleem ». Onze geleerden hebben uit de woorden van de profeet v.z.m.h. «Doe het, er is geen probleem» afgeleid dat er verlichting en flexibiliteit in de islam is wat betreft haar regels. Hieruit kunnen we afleiden dat niemand het recht heeft de islam te veroordelen aan de hand van het gedrag van sommige mensen die uit onwetendheid of eigenbelang handelen, waardoor zij de islam gebruiken om die belangen te behartigen. Het doel van de woorden van onze profeet Mohammed v.z.m.h. «Doe het, er is geen probleem» is: het makkelijk maken voor mensen in het omgaan met de islamitische geboden en verboden. Deze betekenissen worden door de Koran als volgt benadrukt: Allah s.w.t. zegt: ﴾Hij heeft jullie in de godsdienst geen hindernissen opgelegd ﴿ 22/78.
Moge Allah ons allen leiden naar datgene waar Hij van houdt en tevreden mee is.
